A harfi ile başlayan sebze ve meyveler

Sebzeler ve meyveler insanın besin kaynakları arasında önemli bir yere sahiptirler. Peki A harfiyle başlayan sebze ve meyveler hangileridir? A harfiyle başlayan sebze ve meyve isimleri bu sayfada derledik. İşte a harfiyle başlayan meyve sebze isimleri ile o meyve sebze hakkında bilgi.

Baş harfi A olan sebze ve meyveler şunlardır;

Ahlat
Altın Çilek
Ananas
Araka
Abaka
Acur
Ağaç kavunu
Ahududu
Alıç
Anadolu kestanesi
Andız
Armut
Ayva
Avokado

Baş harfi A olan sebze ve meyveler hakkında bilgi

  Ahlat, Anadolu'da yaygın olarak yetişen yabani bir armut türüdür. Genelde ahlat yaygın adıyla bilinir. Bazı yörelerde çakal armudu, çördük gibi yöresel isimleri de vardır.

Ahlat, Anadolu'nun hemen her yerinde bulunan, bir ağaç türüdür. Kuraklığa ve hava kirliliğine dayanıklı bir türdür. Kurak yerlerde, orman açıklıklarında, antropojen bozkırlarda özellikle ormandan açılmış tarla içlerinde çeşitli alıç (Crataegus) türleriyle birlikte meyvesi ve gölgesi için bırakıldığı yerlerde yaygın olarak bulunur.

Yetişme koşullarına bağlı olarak 3-10 metre arasında boylanabilen çoğunlukla ufak bir ağaçtır. Yaprakları dar, gri-yeşil yoğun tüylü ve tam kenarlıdır. Nisan ayında çiçek açar, meyvesi sonbaharda olgunlaşır. Meyvesi üç dört cm. çapında, oldukça buruk lezzettedir.

  Altın çilek, bir güveyfeneri türünün İngilizce 'golden berry' sözünden çevrilmiş ticari adıdır. İnka eriği olarak da bilinir.

Altın çileğin anayurdu Güney Amerika'dır, yetiştiği bölgeler arasında Venezuela, Bolivya, Kolombiya, Ekvador ve Peru yer almaktadır.

  Ananas, ananasgiller familyasından sıcak ülkelerde yetişen bitki ve onun meyvesi. Anayurdu Güney Amerika'dır. Meyvesi iri, güzel kokulu ve lezzetlidir, üstünde bir demet yaprak vardır. 1555'te Jean de Léry tarafından Brezilya'da bulundu, oradan İngiltere'ye götürüldü, sonra Fransa'da yetiştirildi.

Ananas genelde 1-1.5 metre boylarında, bazen daha uzun olup görünümü parlak uzun mumsu yapraklı bir görünümü olan kısa ve tıknaz kök yapısına sahiptir. Meyve oluşumu sırasında 200'e kadar çiçek oluşturabilme kabiliyetine sahiptir. Çiçekleri bir araya gelerek ananası oluştururlar. Üst kısmında fibonacci dizilimine göre yapraklanma oluştururlar.

  Araka, Baklagillerden taze, yeşil kabuğu ile taneleri, ya da yalnız taneleri yenilen bir bitki türüdür.

Çoklukla ilkbaharda turfanda bir sebze olarak piyasaya çıkarılan bezelyenin çeşitli türleri vardır. Çiçekleri beyaz, menekşe renginde olabileceği gibi, boyu bodur, yarı yüksek, yüksek olabilir.

Bazı çeşitlerinin yalnız iç taneleri yenebileceği gibi, bazılarının da yeşil kabuklarıyla birlikte iç kabukları yenebilir. Türkiye'de öbür sebzeler ve fasulye kadar olmamakla beraber bol miktarda yetiştirilmektedir.

  Abaka, muzgiller familyasından Filipinler'de görülen bir muz türü. 8-20 yıl yaşayan tropik bir bitkidir. Dünya üretiminin %94'ünü Filipinler karşılar. Yarım ay şeklindeki yapraklarında kın içerisinde lif demetleri bulunur.

Bitkinin çiçeklenme zamanından önce yaprak kınları eğri olarak kesilir. Bıçak veya makine ile yaprakların etli kısımları lifli bölgeden ayrılır. Kuruyan lifler su ile havuzlanır. Makine veya bıçakla çırpma suretiyle lif demetleri ayrılır. Beyazdan kahverengiye kadar giden renklerde parlak ve sağlam bir lif elde edilir. Manila keneviri, liflerinin sağlamlığı ve nem çekici özelliğinin azlığından dolayı yelken bezleri, gemici halatları ve gemici eşyası yapımında kullanılır.

  Acur, kabakgillerden, kabuğu çizgili ve nadiren tüylü, bir hıyar çeşidi gibi görünse de gerçekte bir kavun varyetesidir.

Bu bitkinin meyveleri bazen düz, bazen yay gibi bükülerek 1 metreye kadar uzayabilir. Kabuğu beyazımsı yeşil renkte, üzeri hafif tüylü ve uzunlamasına çizgilidir.

Türkiye'de en yaygın tüketim şekli ev tipi turşu yapımıdır. Taze olarak tüketimi de oldukça yaygındır. Genellikle kabuğu soyulmadan yıkandıktan sonra olduğu gibi tüketilir.

Ağaç kavunu, sedef otugiller familyasından meyvesi yenen bir bitki türü. Kalın ve sert kabuğu ile bilinir. Genelde bir süre saklandıktan sonra ya da hamur işlerinin içine katılarak tüketilir. Bazı kültürlerde meyve çayı yapımında kullanılır. Ağaç kavunlarının en çok yetiştiği yerler Akdeniz çevresi, Hindistan'ın bazı bölgeleri ve Güney ile Orta Amerika'dır.

Ağaç kavunu yavaş büyüyen bir ağaçtır. 3 yaşına geldiğinde meyve vermeye başlar. Meyvesinin  boyu eninden büyük genelde 12-15 cm arasındadır. Kabuğu kalın, sert ve kokuludur. Dış kabuğu üzerinde pürüz ve çıkıntılar bulunur.

  Ahududu ya da frambuaz, gülgiller familyasından, yaz ve sonbahar mevsiminde kırmızı renkli ve tatlı meyveler veren bir bitki türü. Adı, ceylan anlamına gelen ahu ile dut kelimelerinden tamlamadır; harfiyen «ceylan dutu» anlamındadır.

Genelde ormanların açık verdiği yerlerde veya önceden yangın ya da ağaç kesimi ile açılan alanlarda büyür. Ahududu çiçeği, arılar için temel bir nektardır. Nemli iklime sahip bölgelerde kolayca üretilebilir ve kesilmedikçe kendiliğinden ürer.

İki türü ticari olarak mevcuttur: yazın çok kısa bir dönemde yetişen vahşi türü ve sürekli meyve veren türü.

Ahududu yaprakları, taze veya kurutulmuş olarak bitki çaylarında kullanılır. Yaprakları 3'lü veya 5'li gruplar halinde bulunur ve altları gümüş-beyaz renktedir.

  Adi alıç, gülgiller familyasından bir alıç türü. Ormanlarda yetişir. İlkbaharda açan çiçekleri beyaz ve pembedir. Meyveleri 6–10 mm çapında kırmızı ya da esmer kırmızıdır. Meyvelerinden reçel, marmelat ve macun yapılır. Kurutulan çiçek ve meyvelerinden infüzyon yolu ile de yararlanılır. Sıtasterin, adenozin, adenin ve guanin içerir.

Alıç'ın diğer bir ismi de yemişen'dir. Bu bitki 2 ile 4 metre arasında yükselebilen nisan ve mayıs aylarında kokulu ve pembemsi beyaz renkli çiçekler açan bit bitkidir. Ormanlık ve yol kenarlarında rastlanmaktadır. Koyu sarı ya da esmer kırmızısı meyveleri olan çalıya benzeyen bir ağaçtır.

Alıç'ın çiçekleri tamamen açılmadan, ağacın kabukları ve meyveleri sonbahar da hasat edilip kurutmak şartıyla kullanılır. Bu kurutulan kabuklar, meyveler ve çiçekler toz haline getirilip kaynatılarak faydalanır. Bu meyvenin mayhoş bir tadı vardır. İçeriğinde C vitamini tanen, trimethylamin ve bazı vitaminler vardır. Ayrıca Flavon türevleri ve triterpen türevleri de bulundurmaktadır.

  Anadolu kestanesi, kayıngiller familyasında anavatanı güney Avrupa ve Asya olan, 20–35 m boy, 2 m çap yapabilen bir kestane türü.

Gençken düzgün olan gövde kabukları yaşlandıkça çatlaklı bir görünüm alır. Genç sürgünler yeşilimsi gri daha sonra kırmızımsı kahverengiye dönüşür.

Geniş mızraksı veya dar eliptik yapraklar sivri uçludur. Yapraklar 16–30 cm uzunluğunda, 5–9 cm genişliğindedir. Kenarlı basit dişlidir. Dişler sivri uçlu, yukarıya doğru kıvrıktır. Üst yüzeyi parlak yeşil alt yüzü ise hafif tüylüdür.

Erkek çiçekler başak şeklindedir. Dişi çiçekler erkek çiçeklerin alt tarafında bulunur. Kupula 4 brahtecikten oluşur, üzerinde batıcı dikenler bulunur. Kupulanın içerisinde 3 tane yarım küre biçiminde parlak kızıl kahverengi tohum bulunur.

Gençken düzgün olan gövde kabukları yaşlandıkça çatlaklı bir görünüm alır. Genç sürgünler yeşilimsi gri daha sonra kırmızımsı kahverengiye dönüşür.

Geniş mızraksı veya dar eliptik yapraklar sivri uçludur. Yapraklar 16–30 cm uzunluğunda, 5–9 cm genişliğindedir. Kenarlı basit dişlidir. Dişler sivri uçlu, yukarıya doğru kıvrıktır. Üst yüzeyi parlak yeşil alt yüzü ise hafif tüylüdür.

Erkek çiçekler başak şeklindedir. Dişi çiçekler erkek çiçeklerin alt tarafında bulunur. Kupula 4 brahtecikten oluşur, üzerinde batıcı dikenler bulunur. Kupulanın içerisinde 3 tane yarım küre biçiminde parlak kızıl kahverengi tohum bulunur.

Dayanıklı odunları tanence zengindir. Gemi ve ev inşaatlarında kullanılır. Çiçekleri önemli bir bal kaynağı olan kestanenin meyvesi de ekonomik değere sahiptir.

  Andız ya da andız ağacı, servigiller familyasından, 10–15 m boyunda, Juniperus seksiyonunun Caryocedrus alt seksiyonundan ardıç türü. Doğu Akdeniz bölgesinde, güney Yunanistan, güney Türkiye, Batı Suriye ve Lübnan'da 800-1700 m yükseklikteki kayalıklarda dağılım gösterir.

Kışın yapraklarını dökmeyen andızın «andız giliği» denilen meyvelerinden «andız pekmezi», odunundan «andız katranı», kozalaklarından da «andız tespihi» yapılır.

  Armut, gülgiller familyasının Maloideae alt familyasında sınıflanan Pyrus cinsine ait ağaç nitelikli bitki türleriyle, bu türlerden bazılarının yenilebilir meyvelerinin ortak adı. Her iki yarıkürenin ılıman iklim kuşağı ülkelerinde yetiştirilen armut, dünyanın en önemli meyve ağaçlarından biridir. Armut ağacı tepeye doğru genişleyen ve olgunlaştığında 13 m'ye ulaşan boyuyla elma ağacından daha uzun ve daha diktir.

Armut, genellikle bir yaşındaki anaç armut fidanları üzerine aşılama ya da çelikleme yoluyla üretilir. Armut ağaçları oldukça uzun ömürlüdür (50-75 yıl) ve iyi bakılıp budanmazsa boyları iyice uzar. Dikildikten 4-7 yıl sonra meyve vermeye başlayan bir armut ağacı 8-10 yaşlarındayken 25–50 kg meyve verebilir.

  Ayva, gülgiller familyasından 4–5 m boylanan, kırmızı kahverengi gövdeli meyve ağacıdır. Derine gitmeyen yüzeysel kök sistemine sahiptir.

10 ile 1000 m arasındaki yüksekliklerde hemen her bölgede yetiştirilebilir. Kumlu-tınlı sıcak ve geçirgen topraklarda yetişir. Soğuğa dayanıklıdır 7 °C periyodundaki sıcaklık ayva için idealdir. Üretimi, tohumla, kök sürgünleri ve çelikleme yapılır. Ayva yetiştiriciliğinin Anadolu'dan Yunanistan ve İtalya'ya geçtiği, Milattan önce 650 yılında Yunanistan'da yetiştirildiği ve oradan diğer Avrupa ülkelerine yayıldığı tarihi araştırmalardan anlaşılmaktadır. Ayvaya bugün Avustralya hariç tüm dünya ülkelerinde rastlanabilmektedir.

Dünyada ayva üretiminde Türkiye birinci sıradadır. Yıllık üretim (2000 yılı) 100 bin tondur. İkinci Çin 85 bin ton, üçünçü sırada İran 36 bin ton, dördüncü sırada Fas 30 bin tondur. Ayva yaprakları boya ve kozmetik sanayiinde, tıpta da ilaç yapımında kullanılmaktadır. Meyvesi reçel, jel, marmelat ve meyve suyu olarak değerlendirilir.

  Avokado, anavatanı Orta Meksika olan çiçekli bitkiler (kapalı tohumlular) sınıfından tarçın ve kafur ağacını da içine alan defnegiller familyasına ait bir ağaç ve bu ağacın meyvelerinin adıdır. Timsah armudu da denen avokado meyveleri, küre biçiminde, oval, elips ya da armut gibi eriksi tipli yeşil, kırmızı ya da erguvani renktedir. Eti krem sarı ya da beyazımsıdır. Ağaçlar ancak kısmen kendine verimlidir. Taze olarak tüketilir, ayrıca yemeklerde ve salatalarda kullanılır. Çok besleyicidir. Tropik iklime sahip bölgeler yanında, subtropikal iklime, don fazla olmaması kaydıyla Akdeniz iklimine sahip çeşitli bölgelerde de yetiştirilir. Bütün sıcak iklimlerde kültüre alınan bitkisi Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'nde Antalya'dan İskenderun'a kadar olan kuşakta, ayrıca Rize gibi donun az olduğu Doğu Karadeniz Bölümü'ndeki illerde yetiştirilir.

  Arapsaçı, ısırgangiller familyasından, cinsinin monotipik türü olan, ufak parlak yeşil yapraklı süs bitkisi. Kuzey Akdeniz bölgesinde İtalya ve çevre adalar doğal yetiştiği alanlar olsa da aranılan salon bitkilerinden olduğu için dünyaca yayılmıştır. Nem ve sıcaklık uygun olduğunda vejetatif üreme yoluyla kolyaca yetiştirilebilir.

Salata olarak yenen rezeneye de arapsaçı denir ve bu ikisini birbirine karıştırmamak gerekir.